Jak załatwić sprawy spadkowe ?

Postępowanie spadkowe jest co do zasady dwuetapowe. Pierwszy etap zmierza do uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku bądź uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia.

W tym miejscu wskazać należy, iż spadkobiercy mają dwie możliwości: złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku bądź udać się do notariusza w celu uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia. Warunkiem załatwienia sprawy spadkowej u notariusza jest jednoczesne stawiennictwo wszystkich spadkobierców w umówionym z notariuszem terminie. Jeśli spadkobiercy zdecydują się na skorzystanie z pomocy notariusza, to sprawę mogą załatwić u dowolnego notariusza na terenie kraju. Natomiast wniosek o stwierdzenie nabycia spadku należy złożyć do Sądu Rejonowego (wydział cywilny) właściwego dla ostatniego miejsca zwykłego pobytu zmarłego, a jeśli miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, do sądu miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W przypadku braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m. st. Warszawy. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku/ akcie poświadczenia dziedziczenia zostanie wskazane kto, z jakiego tytułu oraz w jakich częściach dziedziczy po danym spadkobiercy. Na tym etapie sąd/notariusz nie będzie dzielił poszczególnych rzeczy wchodzących w skład spadku np. przyznając nieruchomość jednemu spadkobiercy, a samochód innemu. W tym celu należy zainicjować drugi etap postępowania spadkowego, tj. postępowanie o dział spadku.

Dział spadku można przeprowadzić zarówno u notariusza, jak i w drodze postępowania sądowego. Jeśli w skład masy spadkowej nie wchodzi nieruchomość, to dział spadku można przeprowadzić umownie. Przepisy kodeksu cywilnego nie regulują kwestii formy prawnej, w jakiej umowa o dział spadku powinna być zawarta (z wyjątkiem spadku, w skład którego wchodzi nieruchomość). Można zatem sporządzić ją w dowolny sposób. W praktyce, ze względów dowodowych, najbezpieczniejsze będzie zawarcie jej w formie pisemnej. Warunkiem przeprowadzenia działu spadku u notariusza jest zgoda wszystkich spadkobierców co do sposobu działu spadku po spadkodawcy. Natomiast w przypadku skorzystania z drogi sądowej, wniosek o dział spadku należy złożyć do sądu spadku, ustalonego według wyżej wskazanych zasad. W wyniku działu spadku zniesiona zostanie wspólność majątku spadkowego, a także zostanie sprecyzowane, jakie elementy majątku zmarłego będą dziedziczone przez konkretnych spadkobierców.

Sposób załatwienia spraw spadkowych (notariusz lub postępowanie sądowe) różni się przede wszystkim szybkością załatwienia sprawy oraz wysokością kosztów niezbędnych do jej załatwienia. Wybór określonego postępowania wymaga jednak analizy poszczególnego przypadku ponieważ w niektórych sytuacjach załatwienie sprawy u notariusza nie jest możliwe, a jedynym możliwym rozwiązaniem jest skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego.

Na marginesie podkreślić należy, że jeśli spadkobiercy chcą odrzucić spadek po zmarłym, to muszą pamiętać o 6-miesięcznym terminie na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku !