Dłużnik, który działa na szkodę wierzycieli poprzez różne formy uszczuplania swojego majątku w celu uniknięcia spłaty zobowiązań musi liczyć się z odpowiedzialnością karną za takie czyny.
Wskazać należy, że kodeks karny przewiduje trzy typy przestępstw przeciwko interesom wierzycieli, tj. udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela (art. 300 k.k.), pozorne bankructwo (art. 301 k.k.) oraz faworyzowanie wierzycieli (art. 302 k.k.).
Pierwszy typ dotyczy dłużnika, który zagrożony jest niewypłacalnością lub upadłością i podejmuje działania polegające na umyślnym udaremnieniu lub uszczupleniu zaspokojenia wierzyciela poprzez usuwanie, ukrywanie, zbywanie, darowanie, niszczenie, rzeczywiście lub pozornie obciążanie albo uszkadzanie składników swojego majątku.
Za popełnienie przestępstwa z art. 300 § 1 k.k. sprawcy grozi kara pozbawienia wolości do lat 3. Jeśli czyn został popełniony na szkodę wielu wierzycieli to sprawcy grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Natomiast jeśli dłużnik usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte bądź zagrożone zajęciem komorniczym lub też usuwa znaki zajęcia w tym celu, aby udaremnić wykonanie orzeczenia sądowego, to czyn ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (art. 300 § 2 k.k.).
Do popełnienia przestępstwa pozornego bankructwa dochodzi natomiast w przypadku, gdy dłużnik umyślnie udaremnia lub ogranicza zaspokojenie kilku wierzycieli w ten sposób, że tworzy nowy podmiot gospodarczy i przenosi na niego składniki swojego majątku. Grozi mu wówczas kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (art. 301 § 1 k.k.). Do popełnienia przestępstwa pozornego bankructwa dojdzie również, gdy osoba będąca dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza do swojej niewypłacalności lub upadłości (art. 301 § 2 k.k.). Osoba, która będąc dłużnikiem kilku wierzycieli w sposób lekkomyślny doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności poprzez trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawierania transakcji oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania, podlega natomiast karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 (art. 301 § 3 k.k.).
Faworyzowanie wierzycieli polega natomiast na spłacaniu lub zabezpieczaniu roszczeń niektórych tylko wierzycieli ze szkodą dla pozostałych przez dłużnika, któremu grozi niewypłacalność lub upadłość i który ma świadomość braku możliwości zaspokojenia wszystkich wierzycieli. Czyn ten zagrożony jest karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 (art. 302 § 1 k.k.).
Czynem karalnym, zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 3, jest również udzielenie lub obietnica udzielenia wierzycielowi korzyści majątkowej za działanie na szkodę innych wierzycieli w związku z postępowaniem upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości (art. 302 § 2 k.k.).
Pamiętać należy, iż poza odpowiedzialnością karną za podejmowanie przez dłużnika działań na szkodę wierzycieli, dłużnik musi liczyć się z możliwością skorzystania przez wierzyciela z instytucji prawa cywilnego, tzw. skargi pauliańskiej, która spowoduje, iż czynność dokonana przez dłużnika zostanie uznana za bezskuteczną wobec wierzyciela.
Wróć